Yoshlar orasida giyohvandlikning oldini olish: tarbiya, ta’lim va jamiyat mas’uliyati

Bugungi globallashuv davrida yoshlar turli axborot manbalariga erkin kirish imkoniyatiga ega bo‘lishmoqda. Bu bir tomondan ijobiy holat bo‘lsa-da, ikkinchi tomondan, ularni zararli odatlar – jumladan, giyohvandlik xavfiga duchor qilish ehtimolini oshiradi. Giyohvand moddalar iste’moli nafaqat sog‘liq, balki shaxsiyat, taqdir va jamiyat taraqqiyoti uchun ham jiddiy xavf tug‘diradi.

Giyohvandlik yosh avlod orasida turli sabablarga ko‘ra tarqalmoqda. Avvalo, oilaviy muhit muhim rol o‘ynaydi. E’tiborsiz ota-onalar, ruhiy qo‘llab-quvvatlov yetishmasligi, o‘zaro ishonchli muloqotning yo‘qligi ko‘plab yoshlarni begona muhit izlashga, ba’zan esa zararli doiralarga kirib qolishga olib keladi.

Giyohvandlik oqibatida yoshlar o‘z sog‘lig‘ini barbod qiladi, o‘qishdan, mehnatdan, oiladan uzoqlashadi. Ko‘pchilik hollarda ular jinoyat yo‘liga kirib, o‘z hayotini izdan chiqaradi. Shu sababli narkojinoyatlar sonini kamaytirish uchun yoshlarni bu illatdan saqlash – jamiyat oldidagi dolzarb vazifadir.

Bu kurashda birinchi o‘rinda tarbiya turadi. Oila farzandining nafaqat moddiy, balki ma’naviy ehtiyojlarini ham qondirishi lozim. Bola o‘zini qadrlangan, tushunilgan, sevib tarbiyalangan his qilsa, u yomon yo‘llarga kirmaydi. Ta’lim muassasalari esa yoshlarning ijtimoiy faolligini oshirishi, ularga zamonaviy dunyoqarash, sog‘lom turmush tarzi haqida chuqur bilim berishi kerak.

Jamiyat esa bu masalada befarq bo‘lmasligi shart. Mahallalarda, ommaviy axborot vositalarida, ijtimoiy tarmoqlarda yoshlarni giyohvandlikdan saqlash bo‘yicha muntazam targ‘ibot ishlari olib borilishi zarur. Mashhur shaxslar, blogerlar va san’atkorlarning ishtiroki bilan yoshlar orasida sog‘lom hayot targ‘ib qilinishi lozim.

Yoshlar — jamiyatning kelajagi. Agar biz bugun ularni giyohvandlikdan asray olmasak, ertangi kunimiz tahlikaga tushadi. Shu bois bu illatga qarshi kurashish hammamizning burchimizdir — ota-ona, o‘qituvchi, mutasaddi, bloger, hatto oddiy fuqarogacha. Faqat birgalikda harakat qilsakkina sog‘lom, barkamol avlodni voyaga yetkaza olamiz.

Yana bir muhim jihat — bu giyohvandlikka qarshi kurashda jamiyatning har bir a’zosi faol bo‘lishi kerakligidir. Faqat huquqni muhofaza qiluvchi organlar emas, balki maktab o‘qituvchisi, bog‘cha tarbiyachisi, do‘sti, qo‘shnisi, bloger, san’atkor — barchasi yoshlar uchun ijobiy namunaga aylanishi lozim. Zero, ijobiy muhit va sog‘lom axloqiy muhitda ulg‘aygan yoshlar zararli odatlarga moyil bo‘lmaydi.

Shu bilan birga, profilaktika ishlari doimiy, tizimli va yoshlarning o‘zlariga mos shaklda bo‘lishi zarur. Yoshlarga quruq nasihat emas, balki hayotiy misollar, interaktiv mashg‘ulotlar, motivatsion uchrashuvlar orqali giyohvandlikning salbiy oqibatlari tushuntirilsa, bu ko‘proq ta’sir ko‘rsatadi. Ayniqsa, zamonaviy texnologiyalardan, ijtimoiy tarmoqlardan samarali foydalanish bu borada yangi imkoniyatlar yaratadi.

Giyohvandlikka qarshi kurashda tarbiya ildiz bo‘lsa, ta’lim — ustun, jamiyat — tayanch hisoblanadi. Barchamiz shu haqiqatni chuqur anglab, bu masalada birlashsak, sog‘lom avlodni voyaga yetkazish o‘z qo‘limizda. Har bir yosh o‘z hayotining egasi bo‘lishi, orzu va maqsadlariga sog‘lom ong bilan intilishi uchun ularga hozirdanoq yo‘l ko‘rsatishimiz zarur.

Yoshlarga ishonaylik, ularga quloq solaylik va ularni himoya qilaylik — bugun qilinadigan har bir ijobiy ish, ertangi sog‘lom jamiyatning poydevoridir. 

Elnora Sanoyeva,

Buxoro davlat texnika universiteti profilaktika inspektori